کودک ۱۱ماهه‌ی من کودکی شاد و راضی است. او یاد گرفته بنشیند، همه چیز را با دستانش بشناسد، زمان عوض کردن پوشکش کش می‌آید و غلت می‌زند. اما در طول عوض کردن پوشک خیلی ناراحت می‌شود که مانع از انجام این تجربیات جدیدش می‌شوم. اگر او را به پشت بخوابانم به شکم می‌چرخد و می‌خندد و اگر مانع شوم تا مهارت نشستنش را به من نشان دهد از خنده به اعتراض و گریه می‌افتند. و کاملا روشن است است که او فکر می‌کند من با بدجنسی نمی‌گذارم این اکتشافات جدید را، که باعث می‌شود نتوانم پوشکش را عوض کنم، انجام دهد… به من می گوید از این گریه و جیغ و داد خسته شده است. خیلی راه‌ها را برای پرت کردن حواسش و جلب توجه او امتحان کرده‌ام… اسباب بازی‌های مختلف، رقصیدن، شعر خواندن، موسیقی، صحبت کردن… همه‌ بی‌فایده بود. می‌خواهد بنشیند، غلت بزند و با هرچیزی که برای عوض کردن پوشکش آماده کرده‌ام بازی کند. از این که او از عوض کردن پوشک متنفر است ناراحتم و نمی‌دانم چه کاری باید انجام دهم. عوض کردن پوشک برایش اضطراب‌آور شده است. در زمان‌های مشخصی کاملا متوجه ناراحتی او از پوشکش هستم. برای مثال نیمه‌شب‌ها، خیس شدن پوشکش وقتی که گرسنه یا خواب‌آلود است. اما در مواقع دیگر که مشخصا از عوض کردن پوشکش و مانع شدن از انجام توانایی‌ها و اکتشافات جدیدش، مضطرب می‌شود چه کار می‌توانم انجام دهم؟

بیشتر نوزادان وقتی وارد مراحل جدیدی می‌شوند از عوض کردن پوشکشان امتناع می‌کنند. مگر اینکه کودکان نادری داشته باشید که در پوشک خیس راحت نیستند، در این حالت هیچ مشکلی با عوض کردن پوشکشان نخواهند داشت. از حدود ۱۱ماهگی کودکتان به اندازه‌ای بزرگ شده که بخواهد اختیار بدن و زمانش را بیشتر خودش در دست بگیرد. او مایل نیست وقتی با چیزی سرگرم است یک بزرگتر او را بلند کند و لباسش را درآورد.

بیشتر اوقات، آرامش و برقراری ارتباط همه چیز را تغییر می‌دهد. بعضی اوقات اگر کنترل اوضاع را به دست کودک بدهید مانع از درگیری و کشمکش شده‌اید. اکثر مواقع قطع نکردن بازی آن‌ها و توجه به نیاز کودک همانند نیاز خودتان مشکل را حل می‌کند. و بعضی اوقات احتمالا بارها مجبور می‌شوید رفت و آمد کنید تا حواس کودکتان را پرت کنید. در نتیجه ایده‌هایی برای شما آماده کرده‌ایم تا امتحان کنید. بیشتر این ایده‌ها برای بعضی مواقع یا برای مدتی کارگر هستند. ممکن است ترکیباتی از این ایده‌ها هم برای شما مفید باشد. پیشنهاد می‌کنم این لیست را داشته باشید و پیشنهادات خودتان که برای شما و فرزندتان مفید بوده را به آن اضافه کنید.

۱. آرام وارد عمل شوید.

اگر از این فرصت برای برقراری ارتباط و لذت بردن از سپری کردن زمان با کودکتان استفاده کنید، کودکتان بیشتر از این ارتباط لذت می‌برد در نتیجه همکاری بیشتری با عوض کردن پوشکش نشان می‌دهد. اگر برای این کار عجله کنید و مانند کاری ناخوشایند با آن برخورد کنید، کودکتان هم طوری واکنش نشان می‌دهد که انگار مجبور به تحمل کاری ناخوشایند شده است.در واقععوض کردن پوشک، باعجله قطعا کاری ناخوشایند است. فرض کنید نواحی خصوصی بدن شما را باعجله و باخشونت لمس کنند.

۲. در لحظه حضور داشته باشید.

کاساندرا ویتن، پژوهشگر ذهن‌آگاهی، معتقد است توانایی شما در حضور در لحظه و توجه به کاری که هنگام عوض کردن پوشک انجام می‌دهید، مثالی برای فرزندتان است که چگونه می‌تواند با شرایطی که برای او خوشایند نیست مواجه شود. او پیشنهاد می‌کند، به جای عجله کردن برای این کار با شوق و محبت در این لحظه حضور کامل داشته باشید. در واقع او به این روش «تمرین تعویض آگاهانه‌ی پوشک» می‌گوید. (احتمالا اخیرا فکر می‌کردید دیگر وقتی برای تمرین ذهن‌آگاهی ندارید.)

۳. با کودکتان ارتباط برقرار کنید.

معمولا وقتی ما شروع به برقراری ارتباط می‌کنیم، کودکان توجه و همکاری بیشتری نشان می‌دهند. نفسی عمیق بکشید. هم‌سطح کودکتان شوید و سعی کنید با او ارتباط برقرار کنید. درباره‌ی کاری که انجام می‌دهد نظر بدهید. بعد، اشاره کنید که پوشک او خیس است. از کودکتان بپرسید آیا متوجه این موضوع شده بود؟ این موضوع به او فرصتی می‌دهد تا بدنش را بیشتر بشناسد. (این کار زیربنای خوبی برای از پوشک گرفتن بوجود می‌آورد.) همچنین از آنجاییکه شما سعی در برقراری ارتباط با او داشتید، و او را برای عوض کردن پوشک دنبال خودتان نکشیده‌اید (که حتما باعث مخالفت او می‌شد)، کودکتان احساس می‌کند شما طرف او هستید.

۴. به فرزندتان احترام بگذارید.

ماگاندا گربر، بنیان‌گذار RIE (سازمان منابع آموزشی برای نوزادان)، به این نتیجه رسیده است که گرچه نوزادان معنی کلماتی که دیگران به کار می‌برند را متوجه نمی‌شوند، اما وقتی با احترام با آن‌ها رفتار می‌شود متوجه این برخورد می‌شوند. در نتیجه از زمان تولدشان به جای اینکه فقط آن‌ها را بلند کنید، به آرامی با آن‌ها ارتباط برقرار کنید و اتفاقی که در حال وقوع است را برایشان توضیح دهید. زبان دریافتی حدودا یک سال از زبان بیان جلوتر است در نتیجه کودکتان خیلی بیشتر از آن چه شما فکر می‌کنید متوجه می‌شود. و حتی نوزادان خیلی کوچک هم متوجه تن صدای شما می‌شوند. اگر این نکته را از زمان تولد نوزادتان در نظر داشته باشید، آن‌ها هنگان تعویض پوشک بهتر با شما همکاری خواهند کرد و مقاومت شدیدی نمی‌کنند.

۵. به کودکتان حق انتخاب بدهید و اجازه دهید تا حدودی کنترل اوضاع را در دست داشته باشد.

همیشه از او بپرسید «برای عوض کردن پوشک آماده‌ای؟» اگر گفت نه بگویید «پوشکت خیس است. آیا می‌خواهی الان آن را عوض کنیم یا سه دقیقه‌ی دیگر؟ سه دقیقه‌ی دیگر؟ باشه. توافق کردیم.»

۶. کودکتان را به خنده بیاورید.

خندیدن هورمون‌های استرس را کاهش و هورمون‌های رابط را افزایش می‌دهد. در نتیجه استراتژی خوبی است اگر هنگامی‌

که می‌دانید به همکاری کودکتان نیاز دارید ابتدا برای ده دقیقه او را بخندانید. قبل از اینکه پروسه‌ی تعویض پوشک را شروع کنید، با او بازی‌هایی انجام دهید که او را از خنده روده‌بر می‌کند. دور تا دور خانه دنبال او بدوید، رفتار‌های جالب و خنده‌دار از خودتان نشان دهید. بعد از ده دقیقه، تعویض پوشک را هم به عنوان بخشی از بازی وارد بازی کنید.

۷. کاری کنید کودکتان تغییر موقعیت را بپذیرد.

می‌توانید از یک وسیله برای جلب توجه او استفاده کنید تا او را درگیر این جابجایی کنید. برای مثال «بیا کامیون را با هم تا محل تعویض پوشک برانیم.»

۸. کودکتان را وادار به حرکت نکنید.

اگر امکانش را دارید از یک پد قابل حمل استفاده کنید و کودکتان را همانجا که بازی می‌کند عوض کنید. درنتیجه تداخل کمتری در کاری که انجام می‌دهد بوجود می‌آید.

۹. بازی کودکتان را قطع نکنید.

کار کودک بازی کردن است و طبیعتا دلش نمی خواهد که مختل شود. اگر پوشکش فقط خیس شده چرا همانطور ایستاده عوضش نکنید؟ این کار زمانی را که نیاز است کودکتان در حال تعویض پوشک بگذارند به حداقل می‌رساند و دیگر نیازی نیست از او بخواهید تا دراز بکشد، درنتیجه کودک هم در مواقع ضروری همکاری بیشتری نشان خواهد داد. از آنجاییکه ممکن است کودک شما هنوز نتواند یک جا بیکار بایستد، اسباب بازی‌ای که دوست دارد را روی مبل بگذارید و او را مقابل مبل بایستانید. (می‌دانم عوض کردن به این روش از حالت خوابیده سخت‌تر است اما اگر تمرین کنید در این کار هم خبره خواهید شد.

۱۰. از کودکتان بخواهید با شما جشن بگیرد.

بیشتر کودکان نمی‌توانند در مقابل جشن گرفتن مقاومت کنند. طبل را بردارید، رژه بروید، برقصید و تا اتاق شعر بخوانید: «قراره اون پوشکو همین الان دربیاریم» یا «شادی و لذت در پوشک تمیز است» یا هرچیزی که می‌تواند کودکتان را به حرکت وادار کند.

۱۱. بگذارید کودکتان خودش راه بیاید.

بیشتر کودکان از اینکه آن‌ها را بغل کنید و برای عوض کردن ببرید خوششان نمی‌آید. اما اگر شما مراسم را به یک جشن تبدیل کرده‌اید و کودکتان رقص‌کنان کنار شما در حال آمدن به سمت اتاق است، به صورت فعال در حال شرکت در مراسم شماست و احساس نمی‌کند علی‌رغم خواسته‌اش او را دنبال خودتان می‌کشید.‌

۱۲. اول پوشک عروسک یا خرسش را عوض کنید تا این کار برای او راحت‌تر شود.

بگذارید کودکتان هم در این کار به شما کمک کند. تدی را هنگام تعویض تحسین کنید. سپس بگویید «حالا نوبت توئه! تو هم مثل تدی آماده‌ای؟»

۱۳. از کودکتان بخواهید به شما در این کار کمک کند.

با فرزندتان تیم شوید تا کار را با هم انجام دهید. برای مثال شاید کودکتان بخواهد خودش پوشکش را دربیاورد. کودکان عاشق این هستند که در کارهای جدید مهارت پیدا کنند. کاری را که در هر مرحله انجام می‌دهید برای فرزندتان توضیح دهید و او را هم درگیر کنید.

«الان می‌خواهم پوشک رو از تنت دربیاورم. می‌خواهی پوشک کثیف را نگه داری تا پوشک تمیز را پایت کنم؟» از او بخواهید تا پاهایش را روی زمین بگذارد و شکمش را بالا نگه دارد تا شما بتوانید پوشک را ببندید. اگر نخواست این کار را بکند بگویید «خب، الان من شکمت را بالا نگه می‌دارم تا پوشک را سر جایش قرار بدهم.»

۱۴. با کودکتان همدردری کنید.

«آیا زیر شکمت احساس سرما می‌کنی،» وقتی احساس کردید کودکتان ناراحت است، سعی کنید واکنش هیجانی نشان ندهید. به جای این کار، با او راه بیاید و نسبت به احساسات او مشتاق باشید. در این صورت کودکتان می‌فهمد که این موضوع یک مورد ضروری نیست و شما او را درک می کنید و به دنبال بهترین راه حل برای او هستید.

۱۵. این عمل را تبدیل به کاری کنید که کودکتان مشتاقانه منتظر آن باشد.

وقتی مجبورید از او بخواهید برای عوض کردن پوشک دراز بکشد، برای مثال وقتی که نوزادتان مدفوع کرده است، سبدی از اسباب بازی‌هایی داشته باشید که کودکتان فقط می‌تواند هنگام عوض کردن پوشک با آن‌ها بازی کند. حتی ممکن است بخواهید هدایای خیلی کوچکی هم در روزنامه بپیچید و در سبد قرار بدهید و هر بار که کودکتان پوشکش را عوض کرد یک هدیه از سبد بردارد. چه جور هدایایی؟ وسایلی که در خانه دارید یا همراه خریدتان به شما داده‌اند. پیمانه اندازه‌گیری پلاستیکی یا قیف، کتابچه‌های کودک کوچک، عروسک‌های کوچک، یک بلوک با یک حرف نوشته شده روی آن، گوشی موبایلی شکسته، لیوان پلاستیکی، قاشق، عروسک پارچه‌ای، چراغ قوه‌ی کوچک، استیکر، آینه‌ی نشکن، از این جور چیزها. حتی می‌توانید وسایلی که کودکتان گوشه‌ای از خانه انداخته و مدتی است فراموش کرده را هم دوباره در روزنامه بپیچید و در این سبد بگذارید.  

۱۶. این موضوع را شخصی نکنید.

اگر احساس می‌کنید ممکن است بین شما کشمکشی در بگیرد، موضوع را شخصی نکنید. ساعت را برای سه دقیقه زنگ بگذارید و به کودکتان بگویید:

«وقتی ساعت زنگ خورد یعنی سه دقیقه گذشته است و زمان عوض کردن پوشک تو رسیده است. خب؟» وقتی ساعت زنگ خورد بگویید: «گوش کن ساعت در حال زنگ خوردن است. سه دقیقه شده و وقت عوض کردن پوشک است.» و از ایده‌های دیگراستفاده کنید تا او را به محل تعویض پوشک ببرید.

۱۷. برنامه‌ی زنده برای او ایجاد کنید.

اگر کودکتان بدخلقی کرد سعی کنید خیلی آرام برایش شعر بخوانید. معمولا کودکان برای گوش دادن به شما ساکت می‌شوند. آواز بخوانید، برقصید، شکمش را ببوسید، در گردنش فوت کنید، صداها یا شکلک‌های خنده‌دار دربیاورید. در این بین خیلی نامحسوس و با ملایمت پوشکش را هم عوض کنید.

۱۸. یک سی‌دی قصه آماده‌ی پخش مخصوص این زمان داشته باشید.

حتی ممکن است کودکتان منتظر شنیدن قسمت بعدی هم باشد.

۱۹. اجازه بدهید کودکتان فضا را آماده کند.

یک رول استیکر برای این کار نگه دارید و بعد از هر باری که پوشک را عوض کردید بگذارید کودکتان یک برچسب به دیوار کنارش بچسباند.

مهم‌ترین موضوع این است که عوض کردن پوشک را به جنگ و جدال تبدیل نکنید. هیچ کودکتی نباید به طور مداوم وقتی لباس به تن ندارد منتظر بماند. این زیربنای خوبی برای یادگیری احساس رضایت از خود در سنین بالاتر نیست. و در واقع کشمکش‌هایی در رابطه با بدن فردی دیگر، دعوایی نیست که شما بتوانید پیروز آن باشید.

دستاورد هیچ فردی همیشه و در همه شرایط جوابگو‌ی همه نخواهد بود. به همین دلیل باید راه‌های مختلف را با هم ترکیب کنید و مشتاق باشید تا ایده‌های جدید را امتحان کنید. حس شوخ‌طبعیتان را حفظ کنید و به یاد داشته باشید که این شرایط هم به زودی می‌گذرد. زمان مانند چشم بر هم زدنی می‌گذرد و به زودی خودتان را در حالی می‌بینید که سعی دارید به کودک پنج ساله‌تان یاد بدهید حمام کند.