غذا دادن: شروع غذای جامد برای کودک نوپا

دادن غذای جامد به کودک بعد از ۶ ماه که تنها شیر شما یا شیر خشک خورده است، برای شما و کودکتان هیجان‌انگیز خواهد بود. اما قبل از شروع این تغییر بزرگ نیاز است سوالاتی از خودتان بپرسید.

۱. آیا فرزند من آماده‌ی غذای جامد است یا این فقط نظر من است؟

بعضی از کودکان از پنج ماهگی به غذای والدینشان علاقه نشان می‌دهند. بعضی هم در شش ماهگی هیچ علاقه‌ای به غذای جامد نشان نمی‌دهند. هیچ عجله‌ای برای این کار نیست. این موضوع را با متخصص اطفال فرزندتان مطرح کنید اما اگر کودکتان توجه کمی به غذایی که شما به او می‌دهید نشان داد نگران نشوید. دادن غذای جامد به کودکان کوچکتر از ۱۷ هفته موجب اگزما، آلرژی و بیماری خودایمنی روده می‌شود.

۲. آیا می‌توانید به درستی پاسخگوی نیازهای کودکتان باشید؟

آیا می‌توانید در پاسخ به کنجکاوی کودکتان در رابطه با لمس و برقراری ارتباط با اجسام او را در بغلتان بگیرید یا پایین بگذارید تا اکتشافش را به درستی انجام دهد؟ شما باید نسبت به نشانه‌هایی که کودکتان در رابطه با غذا بروز می‌دهد پاسخگو باشید. کودکی را تصور کنید که از مزه و بافت سیب‌زمینی لذت می‌برد. آرام آرام غذا را در دهانش نگه می‌دارد و مزه می‌کند. والدینش لبخند می‌زنند و منتظر هستند تا زمانش فرا برسد و مقداری دیگر به او بدهند. این کودک یک رابطه‌ی سالم با غذا برقرار کرده است. او کاملا از غذا لذت می‌برد و زمان کافی برای این که متوجه شود سیر شده در اختیار دارد تا خوردن را متوقف کند.

اما اگر والدین قبل از زمان مناسب و به طور پی در پی قاشق پر از غذا را جلوی او بگیرند و او را تشویق کنند تا قبل از اینکه مقدار قبلی را به طور کامل بلعیده باشد مقداری دیگر بخورد، چه اتفاقی می‌افتد؟ چه می‌شود اگر کودک رویش را برگرداند تا نشان دهد که سیر شده اما والدین همچنان با اصرار غذا را به سمت دهان او بگیرند؟

وقتی والدین به این کار ادامه می‌دهند، کودک در پرورش توانایی تنظیم طبیعی خودش دچار مشکل می‌شود و این کار مشکلات زیادی، از قدرت انتخاب کودک گرفته تا تنظیم وزن، را در پی دارد. قبل از شروع این پروسه باید به طور واضح متوجه باشید که کودکتان خودش مسئول میزان غذایی است که وارد بدنش می‌کند. کار شما، تنها این است که مطمئن باشید غذایی که به او می‌دهید سالم است.

۳. می‌خواهم فرزندم چه چیزهایی را وارد بدنش کند؟

این موضوع نیازمند اندکی تامل است، و خانواده‌ها با توجه به سوالاتی که از خودشان می‌پرسند به نتایج مختلفی می‌رسند. مانند اینکه آیا می‌خواهم کودکم فقط غذای ارگانیک بخورد؟ چه مدتی صبر کنم تا شیرینیجات را به او معرفی کنم؟

۴. چطور معرفی غذاهای جدید و متنوع را مدیریت کنم؟

برای کاهش این ریسک که اگر فرزندم غذاهای خاصی را زودتر از زمانش بخورد امکان ابتلا به آلرژی به آن ماده‌ی غذایی وجود دارد چه کار باید بکنم؟

تحقیقات جدید توصیه‌های متفاوتی به متخصصین اطفال ارائه داده است در نتیجه پیشنهاد می‌شود در این باره با متخصص اطفال فرزندتان مشورت کنید. این موضوع می‌تواند روی رفتار کودکان هم تاثیر بگذارد، در نتیجه توصیه می‌شود این موضوع را جدی بگیرید. حتی اگر مطمئن نیستید این موضوع به صورت ژنتیکی در خانواده‌ی شما وجود داشته است یا نه، اندکی در مورد بهترین راه‌های معرفی غذاهای مختلف به کودک تحقیق کنید تا سریعا هر نوع آلرژی را تشخیص دهید.

۵. بهترین غذا برای شروع چیست؟

در آمریکا رسم است که غذای کودک را با برنج و غلات غنی شده با آهن شروع می‌کنند. اما غلات پروتئین کم و کربوهیدارت بالایی دارند، و بعضی دانشمندان بر این باورند که بدن انسان تا حدود نه ماهگی آنزیم‌های مورد نیاز برای هضم کامل غلات را تولید نمی‌کند. این موضوع یکی از دلایلی است که جدیدا توصیه می‌شود با غذاهای مغذی‌تری نظیر آواکادو و نخودفرنگی شروع کنید.

۶. چه مقدار زمان برای آماده‌سازی غذای کودک نیاز است؟

آماده کردن غذا‌ی کودک در خانه به جای غذاهای آماده ارزشش را دارد؟

ممکن است برایتان جالب باشد بدانید که هرچه بیشتر برای معرفی غذای جامد به کودکتان صبر کنید، فرزند شما بیشتر قادر خواهد بود تا غذای جامد واقعی را به جای پوره مصرف کند. این موضوع به این معنی است که نیاز به استفاده از غذای آماده‌ی کودک به حداقل می‌رسد. اما اگر کودک شش ماهه‌ی شما به غذایی که شما می‌خورید علاقه نشان می‌دهد تنها یک خوردکن یا همزن لازم است تا شام خانوادگیتان را به پوره‌ی کودک تبدیل کنید و دیگر نیاز خاصی به خرید غذای آماده‌ی کودک ندارید.

۷. اهداف من از غذا خوردن کودکم چیست؟

این سوال ممکن است عجیب به نظر برسد. قطعا شما می‌خواهید کودکتان غذایی سالم با رژیم متناسب بخورد و از آن لذت ببرد. اما اهداف مهم دیگری هم هستند که ممکن است بخواهید در مورد آن‌ها اندکی تامل کنید.

برای کاهش احتمال کشمکش بر سر غذا و مشکلات دیگر، ممکن است بخواهید کودکتان هرچه زودتر مسئولیت غذا خوردنش را تا حد امکان خودش برعهده بگیرد.

این موضوع ممکن است با هدف دیگری که اکثر ما داریم مغایرت پیدا کند: یک آشپزخانه، اتاق غذا خوری، صندلی و کودکی تمیز! حتی ممکن است با تصویری از خودتان به عنوان والدینی که به کودکشان که دهانش را باز کرده، با قاشق غذا می‌دهند هم مغایرت پیدا کند.

اما تحقیقات اخیر نشان داده کودکان هر چه زودتر بتوانند کنترل غذا خوردنشان را بدست بگیرند، بهتر است. این موضوع به این معنی نیست که کودک شش ماهه‌ی شما آماده است تا به سرعت خودش قاشقش را بدست بگیرد. فقط پیشنهاد می‌کند مدت زمانی را که شما به کودکتان غذا می‌دهید تا حد امکان محدود و کوتاه کنید و به جای آن روی غذاهایی که کودکتان خودش می‌تواند بخورد تمرکز بیشتری داشته باشید. این موضوع باعث می‌شود فرزندتان خودش کنترل غذایش را بدست بگیرد و فشارها برداشته شوند. در این حالت به جای اینکه غذا به کودک تحمیل شود او خودش غذایش را کشف می‌کند.

چرا غذا را برای او تکه تکه یا له نکنید تا او بتواند خودش با چنگال خوردن را تمرین کند؟! هیچ قانونی وجود ندارد که کودکان را مجبور کند غذاهایی که نیاز به قاشق دارند را قبل از آنکه آماده‌ی استفاده از قاشق باشند، بخورند.

اگر برای کودکتان حبوبات یا غذاهایی که نیاز به استفاده از قاشق دارند، درست کنید قطعا سعی خواهد کرد با دست آن را بگیرد و خودش غذایش را بخورد. به کودکتان قاشقی برای خودش بدهید و به او اجازه دهید سعیش را بکند حتی اگر نیاز باشد خودتان با قاشق دیگری در کنارش حضور داشته باشید و همزمان به او غذا بدهید. در طول زمان، کودکتان ترجیح می‌دهد خودش غذا بخورد. احتمالا ابتدا با دست‌هایش شروع می‌کند و سپس از قاشق هم استفاده خواهد کرد.

در واقع، برای بیشتر کودکان نیازی نخواهد بود که مراسم متقاعد کردن کودک برای باز کردن دهانش را اجرا کنید تا بتوانید پوره را در دهان او بگذارید. هر زمان که آماده بود خودش به غذایی که در بشقاب شماست چنگ می‌زند و آن را برمی‌دارد. فرض بر این است که آنچه شما می‌خورید سالم است. ابتدا او فقط غذا را به دهانش می‌زند یا می‌مکد، اما در نهایت غذا را می‌جود و می‌بلعد. آیا این احتمال وجود ندارد که غذا به گلوی او بپرد؟ نه خیلی زیاد. قعطا شما به او اجازه نخواهید داد که با آجیل یا هویج و مرغ شروع کند. و البته که شما هیچگاه او را هنگام غذا خوردن تنها نمی‌گذارید. اما از آنجاییکه فرزندتان خودش مسئول است که چه مقداری غذا در دهانش بگذارد، نشسته است و در طول زمان کم کم تمرین می‌کند، در نتیجه احتمال اینکه غذا به گلوی او بپرد یا گیر کند به تدریج کمتر خواهد شد.

لطفا در نظر داشته باشید اگر کودکی دارید که به بافت غذا بیش از اندازه حساس است، ممکن است فقط غذاهای پوره‌ شده را دوست داشته باشد. هر کودکی منحصربفرد است. اگر کودکتان پوره را ترجیح می‌دهد به او غذاهای پوره شده بدهید. اما در هر وعده مقداری غذا، مانند میوه‌جات، هم در کنار پوره‌اش قرار دهید تا به تدریج یاد بگیرد که بافت غذایی کاملا جامد را هم بپذیرد.

در شروع، کودکان از تمام قسمت‌های دستشان برای برداشتن غذا استفاده می‌کنند، اما انگیزه‌ی آ‌ن‌ها برای غذا خوردن باعث می‌شود تا استفاده از چنگال را یاد بگیرند، که یکی از مراحل خیلی مهم در رشد کودک است. آیا کودکی دارید که از کثیف شدن دستانش متنفر است؟ تکه‌های کوچکی از غذاهای خشک مانند نان، تخم مرغ آب‌پز و سبزیجات را برای او تکه تکه و آماده کنید.

کودکان واقعا مشتاق‌اند یادبگیرند خودشان غذا بخورند و اگر شما سد راهشان نشوید این مهارت را یاد می‌گیرند. و کثیف‌کاری؟ ممکن است خوشحال شوید که بشنوید کودکانی که با غذایشان بازی می‌کنند از لحاظ کلامی زودتر رشد می‌کنند. می‌دانم عجیب است اما احتمالا به اکتشاف غذا با یاد گرفتن اسمشان مربوط می‌شود. به شما قول می‌دهم پس از مدتی تمرین، تمیزتر خواهند شد.

۸. شروع غذای جامد چه تاثیری روی غذای مصرفی فعلی کودک من که شیر مادر یا شیر خشک است خواهد داشت؟

فرزند شما در نهایت از شیر مادر یا شیر خشک دست خواهد کشید. و همه‌ی غذاهای دیگری که او مصرف می‌کند به وسیله‌ی دریافت کالری مور نیاز او از طریق غذاهای جامد، او را به سمت ترک شیر مادر یا شیر خشک سوق می‌دهد. تمرین از شیر گرفتن یا خوردن غذای جامد به راحتی به کودکان اجازه می‌دهد خودشان تصمیم بگیرند چه زمان آماده‌ی تجربه‌ی غذا خوردن هستند، و دوست دارند چه غذاهایی را امتحان کنند. این موضوع همچنین به این معنی است که کودکتان خودش در طول زمان، خودش را از شیر می‌گیرد.

۹. چیزی که من در این مدت به کودکم پیشنهاد می‌کنم چطور روی انتخاب غذای او در آینده تاثیر می‌گذارد؟

تحقیقات اخیر نشان داده است که کودکان در دوره‌ای از زمان بین شش تا دوازده ماهگی تقریبا هر چیزی که شما به آن‌ها پیشنهاد کنید را امتحان می‌کنند. ممکن است چهره‌شان را در هم بکشند یا مقداری از غذا را به بیرون تف کنند، اما وقتی دوباره مقدار دیگری به آن‌ها می‌دهید باز هم می‌خورند. البته اگر چیزی که شما به او تعارف می‌کنید در جایگاه غذاهای بدمزه قراربگیرد، مثلا بگوییم کلم، ممکن است کودکتان در کنار غذاهای دیگر آن را انتخاب نکند. اما همچنان وقتی آن را به او می‌دهید دهانش را باز می‌کند و کلم را می‌خورد. حتی اگر از بدمزگی صورتش را در هم بپیچد باز هم ممکن است قصد کند مقدار بیشتری از آن را امتحان کند.

اما نکته‌ی جالب اینجاست که این کودک ممکن است بعدها به عنوان کودکی نوپا یا پیش‌دبستانی از خوردن کلم امتناع کند، همانطور که بیشتر کودکان در این سن این کار را می‌کنند. اما بعدها به عنوان نوجوان یا بزرگسال، احتمال بیشتری وجود دارد فردی که در کودکی تجربه‌ی خوردن کلم را داشته است نسبت به افرادی که این تجربه را نداشته‌اند، از خوردن کلم بیشتر لذت ببرد. در نتیجه سلیقه‌ی چشایی با تجربیات دوران کودکی شکل می‌گیرد. محققین می‌گویند این موضوع به این معنی است که بهتر است به کودکان رنج وسیعی از غذاها را پیشنهاد کنید و با حالت‌های صورتشان که نشان‌دهنده‌ی لذت نبردن از غذاست، چیزی را کنار نگذارید. ممکن است منظور کودکتان تنها این باشد که این غذایی جدید با مزه‌ی متفاوت و لذت کمتری است اما همچنان حاضر باشد آن غذا را بخورد. (و البته که شما هیچ‌گاه هیچ غذایی را به زور به کودکتان تحمیل نمی‌کنید. اگر کودکتان سرش را برگرداند و یا دهانش را محکم بست، شما از او پیروی ‌کنید.)

کلام آخر اینکه تحقیقات نشان داده کودکانی که میزان متنوعی غذا به آن‌ها پیشنهاد شده و به جای اینکه والدین با قاشق به آن‌ها غذا بدهند اجازه داشتند خودشان انتخاب کنند و غذا بخورند، با احتمال بیشتری از غذاهای مختلف و متنوع استقابال می‌کنند. همچنین آن‌ها از نشستن سر میز شام با خانواده لذت بیشتری می‌برند و خوشحال‌تر هستند. این چیزی است که من به آن زیربنای سالم برای عادات غذایی یک زندگی سالم می‌گویم.