برای رشد بهتر مغز کودکتان چکار میتوانید انجام دهید

«حالا که دخترم هفت ماهه است می‌خواهم بدانم چطور به بهترین شکل برای زندگی او برنامه‌ریزی کنم؟ چقدر باید تنها بازی کند، چقدر با دیگران بازی کند، چه فعالیت‌هایی انجام دهد، اسباب بازی‌های مهمی که باید داشته باشد چیست، و غیره. من سعی می‌کنم بیشتر کارهایی که او دوست دارد را با هم انجام دهیماما می‌خواهم مطمئن شوم فعالیت‌هایی که مورد نیاز اوست انجام شود.ترم باهوش است و من دوست دارم بدون اینکه بیش از اندازه به او آموزش دهم، به طور موثری کمکش کنم استعدادهایش را به درستی پرورش دهد. می‌خواهم مطمئن باشم که هر لحظه‌ای که با او وقت می‌گذرانم با کیفیت سپری شود.»

دختر شما خیلی خوشبخت است مادری دارد که به دنبال رشد سالم اوست. در ادامه هفت استراتژی اساسی برای کمک به رشد طبیعی ذهنی و روانی کودکتان را به شما معرفی می‌کنیم.

۱. در عین حال که او را راهنمایی می‌کنید، پاسخگوی او باشید.

یکی از مهمترین عوامل رشد سلامت انسان‌ها حضور یک بزرگتر است که پاسخگوی نیازها و احساسات کودک ‌باشد. به این معنی که وقتی یک کودک احساس یا نیازی را بیان می‌کند شما پاسخگوی آن هستید.

به بیانی دیگر، کودک شما می‌داند که هر زمان به شما نیاز داشت در کنارش هستید. اما توجه داشته باشید که برای کودک خوب نیست حس کند همیشه در مرکز توجه است و جهان حول محور او می‌چرخد.

نوزادان برنامه‌ریزی شده‌اند تا در ارتباط با افرادی که دوستشان دارند، در کنار خانواده و در اجتماع رشد کنند. یعنی بزرگترین نیاز کودک شما این است که در ارتباط با شما، در محیطی عاشقانه، گرم و صمیمی و شاد شاهد فعالیت‌های شما در انجام وظایف زندگی روزانه‌ باشد.

در نتیجه پاسخگوی نیاز او باشید و محیطی برای او فراهم کنید تا بتواند رشد و اکتشاف کند. زمانی که نیاز دارد به او غذا بدهید و هنگامی که خسته است فرصتی فراهم کنید تا استراحت کند. وقتی می‌خواهد مشاهده‌گر پیرامونش باشد از فرصت استفاده کنید تا شاهد رفت و آمد محیط بیرون از خانه باشد. همچنین کودکتان را در زندگی روزانه‌تان، وقتی که غذا می‌پزید، لباس‌ها را تا می‌کنید، به خرید می‌روید و با همسایه‌ها صحبت می‌کنید سهیم کنید. همه‌ چیز را برای او و درباره‌ی او برنامه‌ریزی نکنید – این فشار هر کودکی را عصبی می‌کند. کاری نکنید که احساس کند هر لحظه او را تحت نظر دارید و از او می‌پرسید «خب حالا باید چه کار کنیم؟» کودک شما نیاز دارد اطمینان داشته باشد یک بزرگتر مسئولیت امور را برعهده دارد. برای او ترسناک است که حس کند مسئولیت همه‌ی کارها بر گردن خودش است.

۳. برای زندگیتان روتین مشخصی داشته باشید.

برنامه‌ریزی روزانه‌ای داشته باشید که برای شما و فرزندتان خوشایند است: «صبح‌ها مامان ظرف‌ها رو میشوره و من کنارش با اسباب بازی‌هام بازی می‌کنم. بعد برای انجام کارهامون می‌ریم بیرون.» برنامه‌ی روزانه به کودکان کمک می‌کند که درک و آگاهیشان را رشد دهند و چون دوست دارند بدانند که چه اتفاقی قرار است بیفتد، احساس امنیتی عمیق می‌کنند. همچنین روتین روزانه، همکاری را در کودکان رشد می‌دهد. به این دلیل که کشمکشی برای این که بعد از هر کاری چه کار باید بکنید با یکدیگر نخواهید داشت.

۳. بازی کودکتان را قطع نکنید.

فکر نکنید نیاز است حتما کودکتان را سرگرم کنید. کودکان همیشه در حال آموختن و انجام کاری هستند. – مشاهده‌ی اشیا، برداشتن اجسام، تکان دادن اعضای بدنشان. کار ما این است که با فراهم کردن محیطی که آن‌ها را به اکتشاف تشویق می‌کند کارها را برایشان آسان‌تر کنیم، نه اینکه کاری را که انجام می‌دهند مختل کنیم تا چیزی که ما فکر می‌کنیم باید یاد بگیرند را انجام دهند. در نتیجه وقتی کودکتان مشغول است سعی کنید حمایتش کنید نه اینکه حواسش را پرت کنید یا کارشان را مختل کنید. دقیقا به همان صورتی که مراقب هستید وقتی کودکتان خواب است او را از خواب بیدار نکنید، حواستان باشد وقتی با خودش مشغول است و بازی می‌کند کارش را مختل نکنید.‌

تحریکات بیش از حد برای کودکان مناسب نیست. آن‌ها به زمان زیادی برای ارتباط با ما نیاز دارند در عین حال که به زمان زیادی برای بازی با اسباب بازی‌هایشان، گوش دادن به موسیقی نگاه کردن به گرد و خاک روی میله‌ی چراغ‌خواب و یادگرفتن اینکه ماهیچه‌هایشان چطور کار می‌کنند احتیاج دارند. آن‌ها نیازی ندارند در این مواقع کارشان را مختل کنیم و با مشغول کردنشان و آموزش دادن به آن‌ها حضورمان را به کودکان یادآور شویم. همه‌ی کودکان نیاز دارند زمانی در امنیت حضور والدین، اما بدون دخالت آن‌ها مدتی بازی کنند. یادگیری این امر مهم یکی از موضوعات اساسی در رشد کودک است.

این موضوع به این معنی است که باید به طور منظم، روزانه زمانی برای بازی کودکان در نظر بگیرید که او را رها کنید تا خودش بازی کند و شما فقط کنارش بنشینید. تا حد امکان سکوت کنید. در کارش دخالتی نکنید مگر اینکه خیلی مستاصل شده باشد و به کمک شما نیاز پیدا کند. وقتی کودکتان درگیر کاری شد شما هم در طرف دیگر اتاق مشغول کاری دیگر شوید. و وقتی که به اندازه‌ی کافی بازی کرد بلندش کنید. هرچه بیشتر بگذرد، کودکتان یاد خواهد گرفت که خودش را سرگرم اکتشافاتش کند و مدت زمان این روتین روزانه بیشتر می‌شود.

۴. به یاد داشته باشید که کودکان خیلی از مسائل را در ارتباط با شما یاد می‌گیرند.

اگرچه هر روزه در مغز کودک شما نورون‌های عصبی جدید در پاسخ به محیط اطرافش رشد می‌کنند، مهمترین کاری که او انجام می‌دهد این است که ظرفیت اعتماد و صمیمیتش را رشد دهد. در نتیجه مهم‌ترین کاری که انجام می‌دهد در ارتباط با شماست که ارتباطش با جهان را تنظیم می‌کند. کودک شما از شما به عنوان الگوی امنی که اکتشافاش را با آن معنی می‌کند استفاده می‌کند. و با نگاه به شما تجربیاتش را تفسیر می‌کند. وقتی کودکتان با شما در ارتباط است مغزش نورون‌های عصبی که در طول زندگی از آن‌ها استفاده می‌کند را شکل می‌دهد.

به زبانی دیگر رشد ذهنی انسان برپایه‌ی امنیت احساسی شکل می‌گیرد. به این معنی که توجه اولیه‌ی شما باید به شادی و لذت‌های کودکتان‌، برقراری ارتباط با او، پاسخ دادن به نیازهایش، شناساندن جهان به او و امنیت روان او وقتی احساس نگرانی می‌کند باشد. تحقیقات نشان داده نوزادانی که از لحاظ ذهنی و احساسی رشد بهتری داشته‌اند اکثرا نوزادانی با مادرهایی بوده‌اند که به آن‌ها توجه نشان می‌دادند، پاسخگوی نیازهای آن‌ها بودند و به صورتی گرم و صمیمی با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کردند.

۵. در فرزندانتان دلبستگی ایمن ایجاد کنید.

همه‌ی نوزادان بایدبا مراقبین اولیه‌شان دلبستگی ایمن داشته باشند. دلبستگی ایمن با موارد زیر پرورش پیدا می کند:

• احساس امنیت؛ اطمینان از این موضوع که افراد خاص زندگیشان همیشه در دنیایی که می‌تواند خیلی بزرگ و ترسناک باشد کنارشان هستند تا از آن‌ها حمایت کنند.
• دیده شدن؛ اطمینان از این که افراد خاص زندگیشان احساساتشان را درک می‌کنند و حتی با وجود احساسات مختلفشان، همان طور که هستند دوستشان دارند.
• احساس آرامش: اطمینان از اینکه افراد خاص زندگیشان در شرایط سخت آرامشان می‌کنند و کمکشان می‌کنند احساس بهتری داشته باشند.

توجه داشته باشید که این موضوع به این معنی است که شما گستره‌ای از احساسات مختلف کودکتان را می‌پذیرید.

یکی از بزرگترین اشتباهاتی که افراد هنگام بازی با کودکان مرتکب آن می‌شوند این است که سعی دارند کودک را به خنده بیاورند. این موضوع معمولا برای افراد سرگرم کننده است و در حد مشخصی برای کودکان هم جالب و سرگرم کننده است. اما متوجه نوزادتان باشید و حواستان باشد در تلاش برای به خنده آوردن او تهاجمی عمل نکنید. نوزادان رنج گسترده‌ای از احساسات را بروز می‌دهند و وظیفه‌ی شما این است که متوجه این احساسات باشید و آن‌ها را بپذیرید نه اینکه تلاش نابجایی برای گرفتن پاسخی که خودتان مدنظرتان است با کارهایی مانند قلقلک دادن و تکان دادن آن‌ها انجام دهید.

۶. ذهن با ارتباط و اکتشاف رشد می‌کند نه با آموزش مستقیم.

مغز نوزاد نیازی به بمباران شدن با آموزش آکادمیک و احساسی ندارد. حضور کودکتان در کنار شما هنگام انجام فعالیت‌های روزانه باعث رشد شناختی او می‌شود. کودکتان هیچ نیازی ندارد که شما با یاد دادن حروف الفبا یا هر نوع روش مرسوم برای آموزش به نوزادان روی رشد ذهنی او متمرکز شوید. کودک شما در بازی‌هایی مانند قایم باشک، بیرون آوردن ظرف‌ها از کابینت، مشاهده‌ی اطراف از درچیه‌ی امن خودش در آغوش شما یا کالسکه وقتی که به خرید می‌روید و با افراد دیگری در ارتباط هستید، به اندازه‌ی کافی از لحاظ ذهنی رشد می‌کند. ممکن است شنیده باشید که کتاب خواندن برای نوزادان مفید است، که در واقع همینطور است. اما آن‌ چه روی او تاثیر بهتری دارد صحبت کردن در کنارش یا با خود اوست. هنگام انجام فعالیت‌های روزانه مانند تا کردن لباس‌ها، ظرف شستن و غذا درست کردن در کنار کودکتان باشید و او را با خودتان همراه کنید.

آیا نیاز است با او بازی‌هایی برای رشد ذهنی او انجام دهید؟ قطعا با انجام این کار هیچ صدمه‌ای به کودکتان وارد نمی‌کنید، اما بازی‌های جذاب و متناسب سن کودکتان انتخاب کنید – به این معنی که احساسات او را هم در نظر بگیرد نه فقط مهارت‌های شناختی را. برایش آواز بخوانید، با او بازی‌های آشپزی انجام دهید، او را ماساژ بدهید، انواع مختلف موسیقی را برای او پخش کنید، با او برقصید … . اطمینان حاصل کنید که فرزندتان در موقعیت‌های مختلف کودکان دیگر را می‌بیند.

اگر چیز جدیدی به ذهنتان نرسید، حدود نیم ساعت در میان قفسه‌های کتاب کودک پرسه بزنید. کتاب‌های زیادی که ایده‌های جالبی در این رابطه ارائه می‌دهند وجود دارد که هیچ نیازی نیست خودتان برای دستیابی به این ایده‌ها تلاش زیادی بکنید.

نیاز است ویدیوهایی نظیر baby Einstein به او نشان دهید؟ محققین در این رابطه به افراد هشدار می‌دهند. اول از همه، نوزادانی که زمانی برای دیدن این نوع فیلم‌ها سپری می‌کنند زمان کمتری برای ارتباط با افراد واقعی در زندگی دارند، درنتیجه‌ی این موضوع تحقیقات نشان داده رشد زبانی‌ آن‌ها دچار تاخیر می‌شود، همچنین شبهاتی در مورد تاخیرهای رشدی دیگری هم وجود دارد. در وحله‌ی دوم، نگاه کردن به صفحه تلویزیون و موبایل در رشد مغز کودکان تغییر ایجاد می‌کند. هنوز تحقیقات در این رابطه کامل نشده، اما دیدن صفحه‌ی تلویزیون در سال‌های اولیه‌ی زندگی نوزاد، زمانی که مغز به سرعت در حال شکلگیری است، قطعا با کاهش میزان تمرکز کودکان در ارتباط است.

۷. برای تسهیل اکتشافات، کودکتان از خانه بیرون بروید.

به زودی فرزند شما سینه خیز راه خواهد رفت، و می‌خواهد همه چیز کشف کند. حائز اهمیت است اشاره کنیم، کودکانی که زیاد «نه» می‌شنوند، یاد می‌گیرند که از حدود مشخصی فراتر تفکر نکنند. اگر می‌خواهید ذهن کودکتان را تقویت کنید، از او محافظت کنید و به کارهایش نظارت داشته باشید، اما به او فضای کافی برای کنجکاوی و اکتشاف بدهید. این موضوع به این معنی است که شما برای چند ماه هر روز باید کتاب‌های که او از قفسه بیرون آورده را به قفسه برگردانید و خانه را جمع و جور کنید، اما کودک شما به زودی از این مرحله عبور خواهد کرد و در حالیکه یاد گرفته جهان ارزش کنجکاوی و کشف کردن را دارد و چیزی نمی‌تواند جلوی او را بگیرد، وارد فاز بعدی خواهد شد.

نوزادان عاشق تغییر زاویه‌ی دیدشان هستند. اگر کودکتان در آغوش شما زیاد تکان می‌خورد او را پایین بگذارید تا روی زمین بازی کند و تمرین کند دور خودش بچرخد و دست و پایاش را بالا و پایین ببرد. اگر کودکتان هنگامیکه شما حمام را تمیز می‌کنید از تنها بودن با وسایلش خوشحال نیست، به خودتان استراحتی بدهید و با هم کمی آب بازی کنید. نوزادان عاشق این هستند ببینند و تجربه کنند اجسام چطور کار می‌کنند. این موضوع در جلب توجه آن‌ها بعد از ارتباط با والدینشان در رده‌ی دوم قرار می‌گیرد.

حواستان باشد از یاد نبرید تا جایی که می‌توانید هر روز کودکتان را با خودتان به بیرون از خانه ببرید. همه‌ی انسان‌ها نیاز دارند تا جایی که می‌توانند بیرون از خانه وقت بگذرانند و نوزادان هم از این قائده مستثنی نیستند. محقیقن در حال دستیابی به دلایل علمی تاثیر طبیعت در خوشحالی و آرامش انسان‌ها هستند، اما ما می‌دانیم که این موضوع صادق است. از آنجایی‌که مغز نوزادان با سرعت خیلی بالا رشد می‌کند، به محیط اطرافش واکنش نشان می‌دهد. این امکان وجود دارد که سپری کردن زمان بیشتری بیرون از خانه در واقع مغز آ‌نها را شادتر کند و با آرامش بیشتری رشد دهد. اما حتی اگر این موضوع از لحاظ علمی هم ثابت نشود، نوزادان عاشق این هستند که بیرون از خانه باشند. بیرون از خانه راحتتر آرام می‌شوند. خانواده‌ها هم گزارش داده‌اند که وقتی زمان بیشتری را بیرون از خانه سپری می‌کنند بهتر می‌توانند خودشان را کنترل کنند و در لحظه باشند. این موضوع باید به اندازه‌ی کافی مشوق شما برای انجام این کار باشد.

در آخر، بهترین استفاده را از هر لحظه بردن ایده‌ی فوق‌العاده‌ای است. اما نباید سعی کنید به کودکتان بیاموزید که مفید بودن در تمام لحظات حائز بالاترین اهمیت است. بالا بردن کیفیت هر لحظه‌ای که با فرزندتان سپری می‌کنید به این معنی نیست که در تمام لحظات مشغول کاری باشید. امیدوارم این هدف شما را به آرامش بیشتر و حضور موثر در لحظه تشویق کند. در نتیجه فرزندتان از شما می‌آموزد که هر لحظه امکان این را دارد که احساس زندگی کند، در لحظه حضور داشته باشد و لذت ببرد.

فرزند شما نوزادی خوش‌شانس است که شما برای او تلاش می‌کنید، شما قادر خواهید بود خودتان را با آنچه فرزندتان بروز می‌دهد وفق دهید و آن چه نیاز دارد را به او بدهید. از بودن با او لذت ببرید و قدر زمانی که با او سپری می‌کنید را بدانید. دانستن اینکه «ما از حضور آ‌ن‌ها لذت می‌بریم» احتمالا تمام چیزی است که کودکانمان بیش از هرچیز دیگری به آن نیاز دارند.