سینه یا شیشه شیر؟
تحقیقات به طور کاملا واضح نشان داده‌اند که کودکانی که شیر مادرشان را خورده‌اند سالم‌تر و باهوش‌تر هستند و هرچه مدت زمانی که کودک توسط مادر مراقبت و نگهداری شده بیشتر باشد، باهوش‌تر و سالم‌تر خواهد بود. این موضوع به این خاطر است که مغز، سیستم دفاعی بدن و تمام جنبه‌های فیزیولوژی بدن کودک طوری برنامه‌ریزی شده‌اند که با تغذیه کودک از غذای طببیعی‌اش رشد کنند. غذای جایگزین، هرچقدر هم که خوب طراحی شده باشد، نمی‌تواند دقیقا جای چیزی که بدن انسان تولید می‌کند را پر کند.
اما فواید شیر مادر فقط فیزیکی نیستند. به این دلیل که مادری که به فرزندش شیر می‌دهد تغییرات هورمونی‌ای را تجربه می‌کند که روی این فرآیند که چگونه مادر کودکش را درک می‌کند و با او ارتباط برقرار می‌کند هم تاثیر می‌گذارد. بیشتر محققین بر این باورند که مادری که از فرزندش پرستاری می‌کند و به او شیر می‌دهد پیوند عمیق‌تری با فرزندش برقرار می‌کند که در طول زمان، منجر به رابطه‌ای بهتر بین آن‌ها می‌شود.
اگر به هر دلیلی نمی‌توانید به فرزندتان شیر بدهید، وحشت نکنید. کودکانی که از شیر مادر تغذیه نشده‌اند هم قطعا همچنان می‌توانند بصورت فیزیکی و روانی سالم باشند. مهم‌ترین فاکتور احساسی، مسئولیت‌پذیری والد نسبت به نوزادش است. همچنین فورمولاسیون شیر خشک در دو دهه‌ی اخیر پیشرفت زیادی کرده است و نشان داده شده که ترکیب‌بندی این فورمولاسیون به شیر مادر نزدیک‌تر از گذشته است. اما اگر امکانش را دارید، قطعا شیر مادر بهتر است.
«خیلی خوب، من متقاعد شدم شیر سینه‌ی خودم را به فرزندم بدهم. چطور در شیر دادن به نوزادم موفق عمل کنم؟»
۱. برنامه داشته باشید که خودتان به فرزندتان شیر بدهید.
«اگر شد» نه! بلکه «حتما این کار را انجام خواهم داد.» و تقریبا همگی می‌توانید این کار را انجام دهید. زمان زیادی در طول تاریخ شیر خشک موجود نبود، برای مثال، تحقیقات نشان داده در طول جنگ جهانی دوم در لندن هر مادری که بچه‌دار می‌شد می‌توانست با موفقیت به فرزندش شیر بدهد به این دلیل که جایگزینی برای این کار وجود نداشت.
۲. خودتان را برای این کار آماده کنید.
نحوه کلاسیک نگهداری نوزاد برای شیر دادن به این صورت است که سر نوزادتان را روی شیب آرنجتان قرار دهید، کل بدنش را به سمت خودتان بچرخانید تا روبروی هم قرار بگیرید، و او را به سمت سینه‌تان ببرید تا سینه‌ی شما را بگیرد. به این معنی که نوزادتان باید هم‌سطح سینه شما باشد، و باید روی بالشت قرار بگیرد نه روی دست شما. بیشتر مادرهایی که به فرزندشان شیر می‌دهند اشاره می‌کنند که بالشت‌های شیردهی، مدلی که سوراخی دایره‌ای شکل برای قرار دادن نوزاد را دارد، برای این کار خیلی بهتر از بالشت معمولی است که کودک روی آن تکان می‌خورد و لزوما به اندازه‌ی کافی مستحکم و از لحاظ ارتفاع مناسب نیست. شما به بیشتر چیزهایی را که برای کودکان تبلیغ می‌کنند نیاز ندارید (برای مثال در ماه‌های اول نیازی به میز و صندلی کودک، گهواره‌های مخصوص یا کالسکه ندارید)، اما بالشت شیردهی انتخاب خوبی است.
۳. تکنیک خودتان را برای این کار بشناسید.
تکنیک‌های خوب و اساسی می‌توانند به طور معجزه‌آسایی درد نوک پستان را کاهش دهند، از گرفتگی مجرا و ورم پستان جلوگیری کنند و در نتیجه‌گیری این موضوع که شیر دادن به نوزادتان کارکرد درست دارد یا خیر تفاوت ایجاد کند. چند قانون که می‌توانند به شما در این رابطه کمک کنند:
- مطمئن شوید که نوزادتان به اندازه‌ی کافی دهانش را باز می‌کند و نه تنها نوک پستان بلکه بیشتر هاله پستان را در دهانش می‌گیرد. این کار باعش می‌شود پستان شما برای بیرون دادن شیر تحریک شود، همچنین از درد نوک پستان هم جلوگیری می‌کند. نوزادتان دهانش را به انداره باز نمی‌کند؟ از تکنیک مکیدن نوزاد استفاده کنید و لب یا گونه‌اش را با نوک سینه‌تان قلقلک بدهید.
- قبل از شیر دادن مطمئن شوید که نوزادتان روبروی شما قرار گرفته است و مجبور نست برای شیر خوردن سرش را به سمت شما بچرخاند.
- مطمئن شوید کودکتان در سطح سینه‌ی شما قرار دارد در نتیجه مجبور نیستید برای شیر خوردن او را به سمت خودتان خم کنید. در این حالت می‌توانید هنگام شیر دادن استراحت کنید، بدنتان شیر را راحت‌تر بیرون می‌دهد و دچار درد پشت و گردن نخواهید شد.
- نمی‌دانید فرزندتان در موقعیت درست قرار گرفته است؟ زبان نوزادتان باید بین لب پایینش و سینه‌ی شما مشخص باشد. اگر این‌طور نیست او را از سینه‌تان جدا کنید، گونه‌اش را قلقلک بدهید تا دهانش را به اندازه باز کند و دوباره سینه‌ی شما را بگیرد.
- برای محافظت از سینه‌تان هنگام بیرون آوردن سینه از دهان نوزاد، انگشتتان را گوشه‌ی دهان او بگذارید و مکیدن را متوقف کنید تا کودکتان سینه‌ی شما را ول کند. (در بیشتر مواقع نوزاد هنگام شیر خوردن خوابش می‌برد و سینه را ول می‌کند که این حالت هم برای رها کردن سینه خوب است.)
- بعد از هربار شیر دادن موقعیت نوزادتان را تغییر دهید و سمت قرارگیری او را عوض کنید. این کار از سینه شما محافظت می‌کند و از گرفتگی مجرای آن جلوگیری می‌کند دردهای نوک سینه را کاهش می‌دهد. برای مثال نوع نگهداری او را تغییر دهید (پاهای نوزاد پشت شما قرار بگیرد و سرش را با دستتان نگه دارید)، یا دراز کشیده به او شیر بدهید(پشتتان بالشت بگذارید و در صورت نیاز زیر کودکتان ملحفه تا شده‌ای قرار دهید تا هیچ کدام مجبور نباشید بدنتان را بکشید).
- اطمینان حاصل کنید که در طول روز مقدار زیادی آب می‌خوردید. فقط بطور مداوم آب بخورید.
- روزانه سوتین‌تان را عوض کنید در نتیجه ترشحات سینه‌تان (حتی مقدار کم) باعث عفونت پستان نمی‌شود.
- تا زمانی که شیردهی به نوزادتان کاملا جا بیفتد برای استفاده از شیشه‌شیر و پستانک صبر کنید.
۴. درست شروع کنید.
- در طول زندگی مکررا پیش نمی‌آید که ببینیم مادر یا افراد فامیلمان به کودکانشان شیر می‌دهند، و این موضوع در ما غریزی نیست. به همین دلیل در مواردی شروع شیر دادن به نوزادمان به اندازه‌ای که انتظار داریم آسان نخواهد بود. احتمال اینکه در ابتدای کار درد شدید نوک پستان داشته باشیم یا کودکمان به راحتی پستان ما را نگیرد وجود دارد. و گاها پیش می‌آید که نوزادان با مشکلاتی در زبانشان به دنیا می‌آیند که نیاز به عمل‌های کوچک توسط دکتر متخصص دارند.
- در طول بارداری برای هفته اول به دنیا آمدن نوزادتان برای شیردهی جلساتی را با یک متخصص ترتیب دهید. خیلی خوب است تا نام چند متخصص در این زمینه را آماده داشته باشید تا در صورت نیاز به آن‌ها مراجعه کنید. همان‌طور که می‌دانید یک متخصص می‌تواند در انجام کارهای خیلی مفید واقع شود. قطعا تحمل استرس سر و کله زدن با خودتان و نوزادتان ارزشش را ندارد وقتی یک متخصص در یک جلسه می‌تواند شما و فرزندتان را روی غلتک بیاندازد.
۵. حمایت خانواده بسیار اهمیت دارد.
برای همسرتان توضیح دهید که چرا شیر مادر را برای تغذیه فرزندتان انتخاب کرده‌اید. دلایل علمی و منطقی همیشه بر سنت‌ها غلبه می‌کنند. بیشتر پدرها، با تشویق همسرشان شیردهی مادر را انتخاب معجزه‌آسایی عنوان می‌کنند، خصوصا وقتی از فواید این کار برای فرزندانشان آگاه باشند. حمایت همسرتان در موفقیت شما تاثیر بسزایی خواهد داشت.
۶. متخصص اطفالی انتخاب کنید که از شیر مادر حمایت می‌کند.
تقریبا تمام مادرانی که شیر خودشان را به فرزندانشان می‌دهند، نگران این موضوع هستند که آیا نوزادشان به اندازه‌ی کافی تغذیه می‌شود یا خیر؟! بیشتر متخصصین اطفال از شیر مادر حمایت می‌کنند. سعی کنید تا حد امکان از پزشکتان کمک بگیرید.
۷. فواید این کار را به خودتان یادآوری کنید.
وقتی فرزندتان از شیر مادر تغذیه می‌کند نیازی نیست که نیمه‌های شب شیر خشک آماده کنید، شیشه‌شیر ضدعفونی کنید، هزینه جدا برای شیر خشک پرداخت کنید، نگران حساسیت نوزادتان به شیر خشک باشید. این کار به کاهش وزن شما کمک می‌کند، احتمال ابتلا به سرطان سینه را در آینده کاهش می‌دهد، قاعدگی شما را منظم‌تر می‌کند و می‌توانید به توانایی‌های فوق‌العاده بدن زنانه‌تان افتخار کنید.
۸. با مادرهای دیگری که از سینه به فرزندانشان شیر می‌دهند معاشرت کنید.
می‌توانید دیگر مادرهایی که همزمان نوزادشان را با شیر خودشان تغذیه می‌کنند از طریق پزشک یا مشاوتان پیدا کنید و با آن‌ها آشنا شوید. خواهید دید که چقدر کارتان راحت‌تر خواهد شد.
۹ . در مقابل خواسته‌تان برای استفاده از شیر خشک مقاومت کنید.
اگر می‌خواهید فرزندتان از شیشه شیر استفاده کند، زمانی که نوزادتان به شیر خوردن از سینه‌ی شما عادت کرد، شیرتان را بدوشید و از طریق شیشه شیر به فرزندتان بدهید. (برای این کار مدت زمان خیلی زیادی صبر نکنید در غیر این صورت نوزادتان شیشه شیر را قبول نخواهد کرد.) استفاده از شیر خشک به عنوان مکمل – حتی اگر به این دلیل باشد که اطمینان پیدا کنید که نوزادتان به مقدار کافی تغذیه می‌شود – همیشه ذخایر شیر شما را کاهش می‌دهد. اگر فرزندتان به مقدار بیشتری غذا نیاز دارد، تعداد دفعات بیشتری به او شیر بدهید.
۱۰. از مرخصی شش ماهه زایمان استفاده کنید.
در نتیجه وقتی به کارتان باز می‌گردید، فرزندتان در سنی خواهد بود که بتواند در مدت نبود شما از غذای جامد تغذیه کند.
۱۱. آرامش خودتان را حفظ کنید، از پروسه لذت ببرید و برای از شیر گرفتن فرزندتان عجله نداشته باشید.
نگران نباشید، نیازی نیست تا دوران دبیرستان به او شیر بدهید!
«خب از آنجاییکه خودتان موضوع را پیش کشیدید، چه زمانی باید برای از شیر گرفتن برنامه‌ریزی کنم؟ چه زمانی می‌توانم به کارم برگردم؟»
تحقیقات زیادی نشان داده که با رشد فرزند در خاصیت غذایی شیر مادر تغییراتی اتفاق می‌افتد که همچنان برای کودکان مناسب باشد و خواص آن برای سلامتی تا دوران نوپایی کودکان باقی می‌ماند. انجمن بین‌الللی متخصین اطفال شیر مادر را تا حداقل یک‌سالگی، و ترجیحا طولانی‌تر، توصیه می‌کنند. میانگین سنی از شیر گرفتن کودکان در دنیا چهار سالگی است. پس برای حداقل یک سال، شاید هم دو یا سه سال، برای شیردهی به کودکتان برنامه‌ریزی کنید.
پس چرا بیشتر مادرها با شیشه به فرزندان شیر می‌دهند یا در بهترین حالت در سال اول فرزندانشان را از شیر می‌گیرند؟
قطعا فشار اجتماعی روی بسیاری از زن‌های جامعه تاثیرگزار است. اگر اطراف شما هیچ کس فرزندش را از سینه تغذیه نمی‌کند، ممکن است برای شما متقاعد کردن خودتان برای شیر دادن به فرزندتان سخت باشد. اگر همسرتان – یا حتی یک غریبه – شما را برای شیر دادن به نوزاد یازده ماهه‌تان که شروع به راه رفتن کرده است ملامت کند، احتمالا شما با شیر دادن به فرزندتان احساس راحتی نخواهید کرد، خصوصا وقتی کسی نباشد که از شما برای این کار حمایت کند.
اما برای بیشتر مادرها، حتی آن‌هایی که در مورد فواید شیر دادن به فرزدشان متقاعد شده‌اند، برگشتن به سر کار به معنی شروع از شیر گرفتن است. متاسفانه بیشتر مرخصی‌های زایمان خیلی کوتاه هستن.
«خب، من مجبور هستم که سر کارم برگردم. چه کاری می‌توانم انجام دهم؟»
تا جایی که امکانش را دارید برای برگشتن سر کارتان صبر کنید. از شش ماهگی فرزندتان می‌تواند زمانی که شما نیستید، از مکمل‌های غذایی جامد استفاده کند. به یاد داشته باشید هرگونه کاهش درخواست فرزندتان، شیر شما را هم کاهش خواهد داد. در نتیجه زمانی که کنار هم هستید تا جایی که می‌توانید به او شیر بدهید و در مدت نبودتان شیرتان را در شیشه ریخته و برای او بگذارید.