راه‌کارهای فرزندپروری کودک دبستانی
این موضوع که کودکان در دوران دبستان با همسالان خود سرگرم هستند می‌تواند برای والدینی که سرشان شلوغ است، آرامش خاطری باشد. اما از سویی دیگر، اگر در تمام طول روز از فرزندتان دور باشید می‌تواند باعث شود بیشتر و بیشتر از دنیای او فاصله بگیرید. ممکن است این موضوع هنوز به وضوح مشخص نباشد اما در این سن کودکتان شروع می‌کند تا رفتارهایش را بر اساس هنجارهای بیرون از خانه و تحت تاثیر هم‌کلاسی‌ها و دوستانش شکل دهد و تاثیر شما بر روی او کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شود.
هدف شما در چند سال آینده این است که رابطه‌ای قوی با فرزندتان شکل دهید تا بتوانید با یک پایه‌ی قوی تعادلی نسبت به تاثیر همسالان و دوستان فرزندتان در دوران نوجوانی ایجاد کنید. فرزندپروری مرتبط در این سنین چگونه است؟
۱. ارتباطتان را با فرزندتان حفظ کنید.
حالا فرزندتان بیشتر از قبل به خودش متکی است و گرایش بیشتری به جمع همسالانش دارد. این احتمال وجود دارد که بخواهد یک آخر هفته‌ی کامل را با دوستانش سپری کند و زمان کمی را در کنار شما بگذراند. اگر زمانی که فرزندتان با دوستانش می‌گذراند خیلی زیاد شد، مقاومت کنید و اجازه ندهید همه زمانش را با دوستانش بگذراند، به جای آن، زمانی از روز تعطیل را با او بگذرانید. نیاز نیست در این زمان کار خاصی انجام دهید. الان زمانی است که شما یک رابطه‌ی مناسب را برای زمانی که فرزندتان به سنین نوجوانی رسید پایه‌گذاری می‌کنید.
۲. مراسمات خانوادگی را جدی بگیرید و رابطه‌تان را با فرزندتان شکل دهید.
جلسات خانوادگی، صبحانه دیرهنگام روزهای تعطیل، نهار روز تعطیل با پدر در راه برگشت از خرید هفتگی، پیکنیک‌های خانوادگی یا هر چیزی که به طور خانوادگی از آن لذت می‌برید. اما به یاد داشته باشید که این رسومات را به روتین خانوادگیتان تبدیل کنید تا همه‌ی اعضای خانواده آن را بپذیرند و منتظر آن باشند.
۳. نشانه‌های استقلال را به اندازه‌ای که کودکتان نیاز دارد به رسمیت بشناسید.
استقلال در کودکان مختلف با سرعت‌های متفاوتی پرورش پیدا می‌کند. به یاد داشته باشید که بعد از دوره‌هایی از استقلال که نیاز به رفتار بالغانه دارد، مانند شب خوابیدن در خانه دوستان، کودک نابالغ درون فرزندتان نیازمند توجه بیشتر از سمت شما خواهد بود. اصرار نورزید که فرزندتان همیشه بالغانه رفتار کند.
۴. به فرزندتان کمک کنید تا توانایی‌های حل مسئله و مذاکره را پرورش دهد.
قابل درک است که بحث و مذاکره‌ی مداوم با فرزندتان خیلی انرژی‌بر است. بعضی‌ها معتقدند که راز قابل تحمل کردن پرورش کودک این است که هیچگاه این مسیر را برای آنها باز نکنید. اما آیا میخواهید فرزندانتان به افرادی تبدیل شوند که فقط از دستورات پیروی می‌کنند و کارهایی که به آنها گفته شده را انجام می‌دهند؟ اگر اینطور است، رهایشان کنید تا زیر فشار جامعه‌ی همسالانشان به قربانیان اطرافیانشان تبدیل شوند. نیاز نیست اشاره کنیم که کودکانی که یاد می‌گیرند به سوال پرسیدن از دستورات پیروی کنند تبدیل به بزرگسالانی می‌شوند که کورکورانه کارهایی که به آنها گفته شد را انجام می‌دهند – که به این معنی است که ممکن است در نهایت مرتکب اعمال قساوت‌گونه‌ای شوند چون تنها از دستورات پیروی می‌کردند. اگر کودکی میخواهید که مسئولیت اعمالش را بر عهده بگیرد، باید یاد بگیرد به تنهایی فکر کند.
شما نمی‌خواهید فرزندتان احساس نانوانی کند. میخواهید آنها احساس کنند وقتی صحبت می‌کنند، چیزی که می‌گویند یا کاری که انجام می‌دهند اهمیت دارد. آیا برای این موضوع کودکان باید با غر زدن و بحث کردن، هرچه را که می‌خواهند بدست آورند، قطعا نه. آیا باید یاد بگیرند که درخواستشان را از راه مذاکره معقول مطرح کنند که هم خواسته‌های شما و هم آنها به طور مشترک برآورده شود. اگر میخواهید فرزندانتان در زندگی به جایی برسند، قطعا نباید با غر زدن و بحث کردن به نتیجه برسند.
آموزش این مهارت‌ها به فرزندتان به این معنا نیست که به او اجازه بدهید به طور مداوم به ما غر بزند و در نهایت تسلیم خواسته‌هایش شوید. به این معنی است که زمانی که جواب شما به خواسته‌های او نه است، به او نه می‌گویید و به دلایلتان پایبند می‌مانید. به این معنی است که اگر فرزندتان برای جواب متفاوتی به شما اصرار کرد، زمانی را برای گوش دادن به صحبت‌های او می‌گذارید و مخالف خودتان را با دلیل برای او شرح می‌دهید. اگر او دلایلی داشت که توانست شما را به طور منطقی متقاعد کند، می‌توانید تسلیم شوید و برای او شرح دهید که چطور قانع شدید (این قسمت مهم و حیاتی است.) در بیشتر مواقع مجبورید بارش فکری کنید و به راه حلی برسید که برای همه مزیت‌هایی داشته باشد. این شکل برد-برد فرزندپروری است.
۵. عادات سالم غذا خوردن به فرزندتان آموزش دهید.
الان زمانی است که فرزندان شما این عادات را در خود نهادینه می‌کنند. آیا امروز به اندازه‌ی کافی پروتئین مصرف کرده‌ام؟ کلسیم چطور؟ همه‌ی انواع ضروری سبزیجات و میوه چطور؟ بیشتر از هر چیز سعی کنید مثال‌های مناسب برایشان بیاورید. نوشته‌های روی مواد غذایی را بخوانید. سالم غذا بخورید. رژیم لاغری نگیرید. حتی در مورد این نوع رژیم صحبت هم نکنید (رژیم لاغری مناسب این سنین نیست و نتیجه مطلوب نخواهد داشت. این کار با محرومیت کودکان از غذا خوردن باعث پرخوری آنها در آینده می‌شود). اندازه‌گیری را کنار بگذارید. اسنک‌های سالم آماده داشته باشید – یک کاسه هویج خرد شده یا تکه‌های سیب با پنیر. شیر یا ماست کم چرب با موز یک اسنک مقوی خیلی خوب را تشکیل می‌دهد. عادات غذایی سالم در سن پایین در زندگی کودکان ماندگار خواهد شد.
۶. در مقابل برنامه‌ریزی بیش از حد مقاومت کنید.
یک بعد از ظهر خانوادگی نرمال بدون هیچ برنامه‌ریزی‌ای در خانه وقتی شما به کارهای روزانه می‌رسید و فرزندانتان هم در کنار شما در خانه بازی‌های خلاقانه با امکانات موجود انجام می‌دهند. یک بعداز ظهر دلپذیر، آرام، شاد و بدون استفاده از تکنولوژی. هر کودکی به یک همچین روزی در هفته نیاز دارد. بعضی افراد به آن روز آرام خانوادگی می‌گویند. اما به نظر ما داشتن این روز برای خانواده‌ها ضروری است.
۷. محدودیت‌های الکترونیکی
این موضوع برای زمانی است که عادات کتاب خواندن کمرنگ می‌شود و جایگاهش را به تکنولوژی می‌دهد. از سویی دیگر، استفاده‌ی نامحدود از کامپوتر باعث اعتیادی می‌شود که در آینده به سختی می‌توان آن را از بین برد. البته که فرزند شما قطعا از کامپوتر برای انجام تکالیف و به مقدار زیادی برای سرگرمی استفاده خواهد کرد. اما استفاده نامحدود از کامپیوتر، هیچ فرقی با نشستن تمام روز جلوی تلویزیون ندارد. آیا میخواهید فرزندتان وقتی به سن شانزده سالگی رسید، تمام وقتش را پای کاپیوتر بگذراند یا میخواهید در تئاتر مدرسه حضور داشته باشد، پروژه‌های علمی خودش را دنبال کند، همینگوی بخواند، برقصد، برای خریه مدرسه با دوستانش شیرینی بپزد؟
گوشی موبایل چطور؟ اگر فرزندتان به تنهایی یا با یک بزرگتر مورد اعتماد دیگر به مدرسه نمی‌رود (یا هر نوع موقعیتی که ممکن است بخواهد به شما دسترسی داشته باشد)، صبر کنید. هیچ نیازی نیست که کودک نه ساله که در تمام مواقع با یک بزرگسال قابل اعتماد است، گوشی موبایل داشته باشد. این موضوع مشکلاتی را ایجاد می‌کند و کودک شما را در معرض موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که هنوز آمادگی مدیریت آنها را ندارد.
۸. اطمینان حاصل کنید که دوستان فرزندتان به موقعیت تحصیلیشان اهمیت می‌دهند.
زمانی که فرزند شما به کلاس چهارم برسد، برخورد او با تکالیف مدرسه تا حد خیلی زیادی تحت تاثیر دوستانش قرار می‌گیرد. اینکه چقدر آنها برای انجام تکالیف مدرسه انرژی می‌گذارند و چقدر در مدرسه خوب ظاهر می‌شوند، به مقدار زیادی شبیه به رفتار دوستانش در مقابل تکالیف و کارهای مدرسه خواهد بود. اگر میخواهید فرزندتان از لحاظ تحصیلی به خوبی عمل کند، اطمینال حاصل کنید که فرزندتان در بین گروهی از کودکانی قرار دارد که یادگیری اهمیت می‌دهند. حتی مهم است که در صورت لزوم فرزندتان را به مدرسه جدیدی منتقل کنید تا در بین افرادی باشد که تحصیل را در الویت قرار می‌دهند. اما در بیشتر اوقات والدین این پتانسیل را در خانه بوجود می‌آورند و کودک به دنبال دوستانی می‌رود که از خانواده‌هایی هستند که مانند آنها به تحصیل اهمیت می‌دهند.
۹. حواستان به رابطه‌ی فرزندتان با دوستان همسالش باشد.
با بزرگتر شدن فرزندتان، دوستان و همسالانش برای او به طور چشمگیریمهم می‌شوند. و این موضوع به روی اینکه به عنوان یک بزرگسال به چه نوع فردی تبدیل می‌شود تاثیر می‌گذارند. کودکانی که از طرف دوستان همسالشان طرد یا مسخره می‌شوند، می‌توانند عقده حقارت را در خورد پرورش دهند و این موضوع در طول زندگی باعث مشکلاتی در او شود. کودکانی که در این سنین نقش خاصی می‌گیرند – دلقک کلاس یا مخ کلاس – معمولا این نقش را در طول زندگیشان هم حفظ می‌کنند، که در نهایت باعث محدود شدنشان می‌شود.
اطمینان حاصل کنید که فرزندتان فرصت‌های زیادی برای وقت گذراندن با دوستان همسالش دارد و یاد می‌گیرد که در بین گروه دوستان چطور به خوبی جا بگیرد. در حالی که ممکن است نخواهید ارزش‌های خانواده‌تان را به خطر بیاندازید – مثلا ممکن است شما در خانواده‌تان تلویزیون نگاه نکنید یا اجازه ندهید دختر نه ساله‌تان مانند یک فرد مشهور لباس بپوشد – به این موضوع توجه داشتهباشید که دوستان و همسالان فرزندتان ممکن است به او احساس متفاوتی را القا کنند و از او بخواهند خودش را با آنها وفق دهد تا بتواند در گروه آنها جا بگیرد.
۱۰. جلسات خانوادگی را شروع کنید.
جلسات خانوادگیتان را (ادامه دهید یا) شروع کنید. در زمان‌های مشخصی که همگی توافق کرده‌اید جلسات خانوادگی را برگزار کنید. در این جلسات در مورد دستاورد‌های هر کدام از اعضای خانواده، گله و شکایت از هر کدام از اعضا، تعارضات بین خواهر و برادرها، برنامه‌هایتان یا هر موضوعی که برای هر کدام از اعضای خانواده مهم است گفتگو کنید. این موضوع باعث می‌شود فرزندان احساس کنند خانواده‌شان به آنها اهمیت می‌دهد و نظرات آنها هم برای دیگران مهم است. داشتن قوانین مشخص برای این جلسات هم به پیشبرد آن کمک می‌کند. مانند اینکه همه فرصتی برای صحبت کردن خواهند داشت. زمانی که یک نفر صحبت می‌کند دیگران وسط حرفش نمی‌پرند، همه به حرف‌ها گوش می‌دهند و تنها نظرات مثبت و سازنده قابل بیان هستند. برای تشویق کودکانی که برای حضور در جلسات مقاومت می‌کنند می‌توانید از مشوق‌هایی مانند برنامه‌ریزی خوردن غذای خوشایند کودک پس از جلسه استفاده کنید یا به هر کدام از فرزندان یک نقش مانند منشی جلسه یا ناظم جلسه بدهید.
۱۱. روی ارزش‌ها تمرکز کنید.
در بیشتر خانواده‌ها ارزش‌های خانوادگی هیچ وقت مشخصا بیان نمی‌شوند. این موضوع به این معنی است که این فرصت را پیدا نمی‌کنند تا ارزش‌هایی که کودکان در جامعه با آنها روبرو می‌شوند را غربالگری کنند. الان زمانی است که باید بطور هوشمندانه‌ای ارزش‌هایتان را مشخص کنید و راه‌کارهایی پیدا کنید تا این ارزش‌ها را به زندگی روزانه فرزندانتان وارد کنید.
۱۲. فراتر از انضباط رفتار کنید.
آیا با قوانین انضباطی‌ای که بر پایه‌ی قدرت بیشتر شماست ناخواسته در مقابل فرزندانتان قرار می‌گیرید؟ بله، فرزند شما نیاز دارد یاد بگیرد وقتی ناخواسته اشتباهی انجام می‌دهد بایددر جهت اصلاح آن عمل کند. اما بیشتر از هر چیز میخواهید تا فرزندتان حقیقتا بخواهد انسانی باشد که سعی می‌کند کار درست را انجام دهد. این موضوع به این معنی است که شما باید با فرزندتان ارتباط بهتری برقرار کنید و سعی کنید کمتر او را کنترل کنید.